محاسبه مالیات بر درآمد یا مالیات بر عملکرد – نحوه رسیدگی مالیاتی

آیا تا به حال فکر کرده‌اید که چرا باید مالیات پرداخت کنیم؟ یا اینکه مالیات بر درآمد و مالیات بر عملکرد چه تفاوت‌هایی با هم دارند؟ در این مقاله، به زبان ساده و با استفاده از مثال‌های روزمره، به تعریف محاسبه مالیات بر درآمد و بررسی این دو نوع مالیات می‌پردازیم. با ما همراه باشید تا با مفاهیم این مالیات‌ها آشنا شوید و بفهمید چرا پرداخت آن‌ها ضروری است.

تعریف مالیات بر درآمد

مالیات بر درآمد، مالیاتی است که بر درآمدهای حاصل از کار و سرمایه‌گذاری‌های افراد و شرکت‌ها اعمال می‌شود. به عبارتی، هر مقدار پولی که از طریق کار، سرمایه‌گذاری، اجاره دادن ملک، و سایر فعالیت‌ها کسب می‌کنید، مشمول مالیات بر درآمد می‌شود.

مالیات بر عملکرد، مالیاتی است که بر اساس سود خالص کسب و کارها و شرکت‌ها محاسبه می‌شود. این نوع مالیات بیشتر برای شرکت‌ها و کسب و کارها اعمال می‌شود و بر اساس عملکرد مالی و سودآوری آن‌ها تعیین می‌شود.

تفاوت‌های اصلی

مبنای محاسبه

مالیات بر درآمد بر اساس مجموع درآمدهای فرد یا شرکت محاسبه می‌شود، در حالی که مالیات بر عملکرد بر اساس سود خالص و عملکرد مالی شرکت‌ها تعیین می‌شود.

نوع درآمد

مالیات بر درآمد شامل انواع مختلف درآمدهای فردی است، از جمله حقوق، دستمزد، سود سرمایه‌گذاری و اجاره. در مقابل، مالیات بر عملکرد تنها بر سود خالص کسب و کارها اعمال می‌شود.

هدف

هدف اصلی مالیات بر درآمد، توزیع عادلانه‌تر ثروت و کاهش نابرابری‌های اجتماعی است. در حالی که مالیات بر عملکرد بیشتر به منظور کنترل سودآوری و افزایش بهره‌وری اقتصادی اعمال می‌شود.

نحوه محاسبه مالیات بر درآمد

مالیات بر درآمد به صورت تصاعدی محاسبه می‌شود. به این معنا که هرچه درآمد فرد بیشتر باشد، درصد بیشتری از درآمد او به عنوان مالیات دریافت می‌شود. به عنوان مثال، اگر درآمد شما در یک سال ۵۰ میلیون تومان باشد، درصد کمتری از آن به عنوان مالیات کسر می‌شود، اما اگر درآمد شما ۲۰۰ میلیون تومان باشد، درصد بیشتری از آن به عنوان مالیات کسر می‌شود.

نحوه محاسبه مالیات بر عملکرد

مالیات بر عملکرد بر اساس سود خالص کسب و کارها محاسبه می‌شود. سود خالص به معنای درآمد کل کسب و کار پس از کسر هزینه‌ها و مخارج است. به عنوان مثال، اگر یک شرکت در یک سال ۱۰۰ میلیون تومان درآمد داشته باشد و هزینه‌های آن ۷۰ میلیون تومان باشد، سود خالص آن ۳۰ میلیون تومان است و مالیات بر عملکرد بر اساس این سود محاسبه می‌شود.

نحوه محاسبه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی یا صاحبان مشاغل

بر اساس ماده ۹۷ قانون مالیات‌های مستقیم، اشخاص حقیقی و صاحبان مشاغل موظفند تا پایان روز ۳۱ خردادماه هر سال، گزارش درآمد و هزینه‌های خود را برای یک سال مالی به سازمان امور مالیاتی از طریق اظهارنامه مالیاتی اعلام کنند. مالیات اشخاص حقیقی بر اساس ماده ۱۳۱ قانون مالیات‌های مستقیم و با توجه به نرخ‌های زیر محاسبه می‌شود:

• تا مبلغ ۵۰۰ میلیون ریال اول درآمد مشمول مالیات: نرخ ۱۵ درصد
• مازاد بر مبلغ ۵۰۰ میلیون ریال تا سقف یک میلیارد ریال درآمد مشمول مالیات: نرخ ۲۰ درصد
• مازاد بر یک میلیارد ریال درآمد مشمول مالیات: نرخ ۲۵ درصد

لازم به ذکر است، به ازای هر ۱۰ درصد افزایش درآمد ابرازی مشمول مالیات اشخاص موضوع این ماده نسبت به درآمد ابرازی مشمول مالیات سال گذشته، یک واحد درصد و حداکثر تا پنج واحد درصد از نرخ‌های مذکور کاسته می‌شود. شرط بهره‌مندی از این تخفیف، تسویه بدهی مالیاتی سال قبل و تسلیم اظهارنامه مالیاتی مربوطه در مهلت اعلام‌شده از سوی سازمان امور مالیاتی است.

این نکته را نیز باید بدانیم که درآمد شرکت‌های مدنی و کلیه درآمد های به دست آمده از فعالیت‌های مضاربه (باید صاحب آن سرمایه شخص حقیقی باشد) که طبق ماده ۵۷۱ تا ۶۰۶ قانون مدنی به تعریف و ویژگی های شرکت های مدنی پرداخته است، نیز مشمول مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی خواهد بود.

مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی

بر اساس ماده ۱۰۵ قانون مالیات‌های مستقیم، مجموع درآمد شرکت‌ها و درآمد حاصل از فعالیت‌های انتفاعی اشخاص حقوقی، چه در ایران و چه در خارج از ایران، پس از کسر زیان‌های منابع غیرمعاف و معافیت‌های مقرر، مشمول مالیات بر درآمد می‌شود.

طبق ماده ۱۱۰ قانون مالیات‌های مستقیم، اشخاص حقوقی موظفند گزارش درآمد و هزینه‌های یک سال مالی خود را همراه با اظهارنامه مالیاتی، ترازنامه و حساب سود و زیان مبتنی بر دفاتر و اسناد و مدارک، حداکثر تا چهار ماه پس از پایان سال مالی به سازمان امور مالیاتی کشور ارائه دهند. مالیات بر درآمد آن‌ها با نرخ ۲۵ درصد محاسبه می‌شود.

تفاوت‌های مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی

نرخ محاسبه مالیات:

نرخ مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی بر اساس میزان درآمد از ۱۵ درصد تا ۲۵ درصد متغیر است، اما نرخ مالیات اشخاص حقوقی بدون توجه به میزان درآمد، ۲۵ درصد تعیین می‌شود.

مهلت ارسال اظهارنامه مالیاتی:

اشخاص حقیقی تا ۳۱ خرداد سال بعد و اشخاص حقوقی حداکثر تا چهار ماه پس از پایان سال مالی، که معمولاً ۳۱ تیر است، فرصت دارند تا اظهارنامه مالیاتی خود را ارسال کنند.

اسناد و مدارک قابل ارائه:

اشخاص حقیقی علاوه بر اظهارنامه مالیاتی یا فرم تبصره ۱۰۰، باید دفاتر قانونی متناسب با گروه شغلی خود را نیز به سازمان امور مالیاتی کشور ارائه کنند. اما اشخاص حقوقی، علاوه بر اظهارنامه مالیاتی، باید ترازنامه، حساب سود و زیان، فهرست دقیق هویت سهام‌داران و شرکا و تغییرات مربوط به اشخاص حقیقی مجموعه را به سازمان امور مالیاتی ارائه دهند.

معافیت‌های مالیاتی:

اشخاص حقیقی از معافیت تا سقف معافیت مالیات حقوق موضوع ماده ۸۴ قانون مالیات‌های مستقیم برخوردار هستند، در حالی که اشخاص حقوقی مشمول هیچ‌گونه معافیت مالیاتی نخواهند شد.

برای مشاهده امکانات کامل نرم افزار ارسال فاکتور به سامانه مودیان ، می توانید دموی کاملی از نرم افزار را مشاهده نمایید.

درخواست دمو

شباهت‌های مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی

پاداش تسویه مالیات:

طبق ماده ۱۸۹ قانون مالیات‌های مستقیم، اگر اسناد و مدارک مؤدی طی سه سال متوالی مورد قبول قرار گیرد و پرداخت مالیات توسط آن‌ها بدون مراجعه به هیئت حل اختلاف انجام شود، ۵ درصد از اصل مالیات سه سال به مؤدی، چه حقیقی و چه حقوقی، بازگردانده می‌شود.

تخفیف افزایش درآمد:

طبق ماده ۱۳۱ قانون مالیات‌های مستقیم برای اشخاص حقیقی و ماده ۱۰۵ همین قانون برای اشخاص حقوقی، در صورت تسویه بدهی‌های مالیاتی سال گذشته و ارائه اظهارنامه در موعد مقرر، به ازای هر ۱۰ درصد افزایش درآمد ابرازی نسبت به سال گذشته، ۱ واحد درصد و حداکثر ۵ واحد درصد از نرخ مالیات کاسته می‌شود.

جریمه عدم تسلیم اظهارنامه:

طبق ماده ۱۹۲ قانون مالیات‌های مستقیم، اشخاص حقیقی و حقوقی در صورت عدم تسلیم اظهارنامه مالیاتی در مدت زمان مقرر یا کتمان درآمد واقعی، مشمول ۳۰ درصد جریمه غیرقابل بخشش خواهند بود.

جریمه دیرکرد پرداخت مالیات:

بر اساس ماده ۱۹۰ قانون مالیات‌های مستقیم، به ازای هر ماه دیرکرد در پرداخت مالیات، ۲.۵ درصد جریمه بر مبلغ مالیات محاسبه خواهد شد. مبدأ احتساب جریمه برای مؤدیانی که مکلف به تسلیم اظهارنامه مالیاتی هستند، نسبت به مبلغ مندرج در اظهارنامه از تاریخ انقضای مهلت تسلیم آن و نسبت به مابه‌الاختلاف از تاریخ مطالبه است.

برای مؤدیانی که از تسلیم اظهارنامه خودداری کرده یا مکلف به تسلیم اظهارنامه نیستند، تاریخ انقضای مهلت تسلیم اظهارنامه یا سررسید پرداخت مالیات، حسب مورد، مبدأ احتساب جریمه خواهد بود.

لغو بخشودگی و تعلق جریمه:

طبق ماده ۱۹۴ قانون مالیات‌های مستقیم، اختلاف بیش از ۱۵ درصد درآمد ابرازی با درآمد قطعی‌شده، موجب لغو بخشودگی تا سه سال و تعلق جریمه به مالیات عملکرد اشخاص حقیقی و حقوقی خواهد شد.

بررسی و مهلت رسیدگی به اظهارنامه‌های مالیاتی:

بر اساس ماده ۱۵۶ قانون مالیات‌های مستقیم، مهلت رسیدگی به اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی و حقوقی حداکثر تا یک سال پس از پایان مهلت ارسال اظهارنامه است. اگر سازمان امور مالیاتی در این مدت برگ تشخیص درآمد را صادر نکند و یا تا سه ماه پس از انقضای این یک سال برگ تشخیص را به مؤدی ابلاغ نکند، اظهارنامه مؤدی قطعی تلقی می‌شود.

مرور زمان مالیاتی:

طبق ماده ۱۵۷ قانون مالیات‌های مستقیم، مرور زمان مالیاتی برای رسیدگی به تخلفات و دریافت مالیات، پنج سال از تاریخ سررسید پرداخت مالیات است. پس از گذشت این پنج سال، مالیات متعلق قابل مطالبه نخواهد بود، مگر این که در این مدت درآمد مؤدی تعیین و برگ تشخیص مالیات صادر شده و حداکثر تا سه ماه پس از انقضای این پنج سال برگ تشخیص به مؤدی ابلاغ شود.

نحوه رسیدگی به پرونده‌های مالیاتی اشخاص حقیقی:

عدم ارائه اسناد و مدارک: اگر مؤدی بدون توجه به دعوتنامه هیچ‌یک از اسناد و مدارک خواسته شده را در مهلت مقرر ارائه ندهد، سازمان امور مالیاتی بدون پیش شرط، گزارش رسیدگی را به صورت علی‌الرأس صادر خواهد کرد.

ارائه ناقص اسناد و مدارک:

اگر مؤدی اسناد و مدارک درخواستی را مطابق ابلاغیه به سازمان امور مالیاتی ارسال کند، ولی مدارک ناقص باشد و مؤدی مطابق تکالیف درج شده در آیین‌نامه اجرایی ماده ۹۵ قانون مالیات‌های مستقیم مدارک را ارائه نداده باشد، اداره امور مالیاتی گزارش را به صورت علی‌الرأس صادر می‌کند.

ارائه کامل اسناد و مدارک:

اگر مؤدی اسناد و مدارک درخواستی را به طور کامل و مطابق آئین‌نامه اجرایی ماده ۹۵ قانون مالیات‌های مستقیم ارائه دهد و در زمان مقرر نیز به واحد رسیدگی به پرونده تحویل داده شود، رسیدگی به دفاتر و اسناد مورد پذیرش قرار گرفته و بررسی درآمد و برگشت هزینه‌ها به صورت دقیق انجام خواهد شد.

نحوه رسیدگی به مالیات اشخاص حقوقی

رسیدگی به مالیات اشخاص حقوقی به دو روش زیر انجام می‌شود:

1. رسیدگی بر مبنای دفاتر
   در این روش، پرونده مؤدی به صورت کامل بررسی می‌شود. درآمد و هزینه‌های ارائه شده توسط مؤدی مورد قبول قرار می‌گیرد، اما ممکن است برخی از هزینه‌ها در فرآیند رسیدگی مورد پذیرش نباشد و سود نیز ممکن است تغییر کند. در این حالت، برای مؤدی اصلاحیه‌ای در نظر گرفته می‌شود.
2. رسیدگی بر مبنای علی‌الرأس
   در این روش، دفاتر و درآمد مؤدی مورد قبول قرار نمی‌گیرد و مالیات بر اساس ضرایب سالیانه فعالیت‌ها محاسبه می‌شود.

مراحل رسیدگی مالیاتی

فرآیند رسیدگی مالیاتی به شرح زیر است:

1. درخواست اسناد و مدارک حسابداری:
   در ابتدا ممیز مالیاتی با ارسال برگه درخواست، از مؤدی مالیاتی می‌خواهد که اسناد و مدارک حسابداری خود را برای بررسی ارائه دهد.
2. بررسی اسناد و مدارک:
   پس از دریافت مدارک، کارشناس مالیاتی موظف است در مدت یک هفته تا پانزده روز پس از ابلاغ درخواست، به محل کار مؤدی مراجعه کرده و دفاتر، اسناد و مدارک را بررسی کند.
3. مراجعه به سازمان امور مالیاتی:
   در برخی موارد و شرایط خاص، ممکن است ممیز مالیاتی از مؤدی بخواهد که اسناد و مدارک حسابداری و مالی خود را در زمان مقرر به سازمان امور مالیاتی ارائه داده و مراحل پرونده را پیگیری کنند.

مزایا و معایب هر دو نوع مالیات

مزایای مالیات بر درآمد

• توزیع عادلانه‌تر ثروت: با اعمال مالیات بر درآمد، تفاوت‌های درآمدی کاهش می‌یابد.
• افزایش منابع دولتی: دولت با دریافت مالیات بر درآمد، منابع لازم برای خدمات عمومی را تأمین می‌کند.

معایب مالیات بر درآمد

• پیچیدگی در محاسبه: محاسبه مالیات بر درآمد ممکن است پیچیده و زمان‌بر باشد.
• فرار مالیاتی: برخی افراد ممکن است تلاش کنند تا درآمدهای خود را پنهان کنند تا مالیات کمتری پرداخت کنند.

مزایای مالیات بر عملکرد

• کنترل سودآوری: مالیات بر عملکرد می‌تواند انگیزه‌ای برای بهبود عملکرد مالی کسب و کارها ایجاد کند.
• افزایش بهره‌وری اقتصادی: با اعمال مالیات بر عملکرد، شرکت‌ها تشویق به افزایش بهره‌وری و سودآوری می‌شوند.

معایب مالیات بر عملکرد

• تاثیر بر سرمایه‌گذاری: ممکن است برخی شرکت‌ها به دلیل مالیات بر عملکرد از سرمایه‌گذاری‌های جدید خودداری کنند.
• پیچیدگی در محاسبه: محاسبه سود خالص و مالیات بر عملکرد ممکن است زمان‌بر و پیچیده باشد.

تاثیرات اقتصادی

مالیات بر درآمد و مالیات بر عملکرد هر دو تاثیرات اقتصادی مهمی دارند. مالیات بر درآمد می‌تواند به کاهش نابرابری‌های اقتصادی و توزیع عادلانه‌تر ثروت کمک کند. از سوی دیگر، مالیات بر عملکرد می‌تواند انگیزه‌ای برای بهبود عملکرد مالی و افزایش بهره‌وری اقتصادی ایجاد کند.

تاثیرات اجتماعی

مالیات بر درآمد و مالیات بر عملکرد هر دو تاثیرات اجتماعی مهمی دارند. مالیات بر درآمد می‌تواند به کاهش نابرابری‌های اجتماعی و افزایش عدالت اجتماعی کمک کند. همچنین، مالیات بر عملکرد می‌تواند به توسعه کسب و کارها و ایجاد اشتغال کمک کند.

چگونه مالیات خود را پرداخت کنیم؟

مالیات بر درآمد و مالیات بر عملکرد هر دو ابزارهای مهم مالی برای دولت‌ها هستند. هر کدام از این مالیات‌ها مزایا و معایب خود را دارند و متناسب با شرایط اقتصادی و اجتماعی، استفاده از آن‌ها می‌تواند متفاوت باشد. مهم است که افراد و شرکت‌ها با قوانین مالیاتی آشنا باشند و به موقع و به درستی مالیات‌های خود را پرداخت کنند تا در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور نقش موثری داشته باشند.

برای پرداخت مالیات، ابتدا باید درآمدها و سودهای خود را محاسبه کنید. سپس با مراجعه به اداره مالیات، فرم‌های مربوطه را تکمیل و مالیات خود را پرداخت کنید. بهتر است برای جلوگیری از مشکلات احتمالی، همواره مالیات‌های خود را به موقع و به درستی پرداخت کنید.

نرم افزار ارسال صورتحساب الکترونیکی به سامانه مودیان تولید شده توسط شرکت مهندسی نرم افزارسازان سپاهان، دقیقا بر همین مبنی طراحی شده است. این نرم افزار، با رعایت کامل موارد امنیتی، تمامی اطلاعات کارفرما را بر روی سرور کارفرما ثبت و ذخیره میکند. لازم به دکر است که هیچ گونه دسترسی به اطلاعات مالیاتی کارفرما وجود نخواهد داشت.

راهنمای خرید و انتخاب نرم افزار صدور صورتحساب الکترونیکی

برای خرید و انتخاب نرم افزار صدور صورتحساب الکترونیکی، به نکات زیر توجه کنید:

1. بررسی ویژگی‌ها و قیمت‌های موجود در بازار
2. مقایسه نرم افزارهای مختلف بر اساس نیازهای خود
3. مطالعه نظرات کاربران و تجربه‌های آن‌ها

اگر هنوز نرم افزاری را برای ارسال صورتحساب های الکترونیکی خود به سامانه مودیان انتخاب نکرده اید می توانید از نرم افزار ارسال فاکتور به سامانه مودیان شرکت نرم افزار سازان سپاهان استفاده کنید. نرم افزار ارسال صورتحساب به سامانه مودیان یک نرم افزار واسط سامانه مودیان است که با نصب و راه‌اندازی آن، امکان ارسال فاکتور به سامانه مودیان برای شما فراهم می گردد. شما می‌توانید برای خرید سیستم سامانه مودیان با واحد فروش به شماره 09130166467 تماس حاصل فرمایید.

همچنین می توانید اطلاعات کاملتری از این نرم افزار را در زیر مشاهده کنید:

مشاهده ویژگی های نرم افزار

برای مشاهده امکانات کامل نرم افزار ارسال فاکتور به سامانه مودیان ، می توانید دموی کاملی از نرم افزار را مشاهده نمایید.

درخواست دمو

پرسش‌های متداول

۱. مالیات بر درآمد چیست؟

مالیات بر درآمد، مالیاتی است که بر درآمدهای حاصل از کار و سرمایه‌گذاری‌های افراد و شرکت‌ها اعمال می‌شود.

۲. مالیات بر عملکرد چیست؟

مالیات بر عملکرد، مالیاتی است که بر اساس سود خالص کسب و کارها و شرکت‌ها محاسبه می‌شود.

۳. چگونه مالیات بر درآمد محاسبه می‌شود؟

مالیات بر درآمد به صورت تصاعدی محاسبه می‌شود و هرچه درآمد بیشتر باشد، درصد بیشتری از آن به عنوان مالیات دریافت می‌شود.

۴. چگونه مالیات بر عملکرد محاسبه می‌شود؟

مالیات بر عملکرد بر اساس سود خالص کسب و کارها محاسبه می‌شود و سود خالص به معنای درآمد کل پس از کسر هزینه‌ها و مخارج است.

۵. چرا پرداخت مالیات مهم است؟

پرداخت مالیات به دولت کمک می‌کند تا منابع لازم برای خدمات عمومی را تامین کرده و به توزیع عادلانه‌تر ثروت و کاهش نابرابری‌های اجتماعی کمک کند.

نتیجه‌گیری

مالیات بر درآمد و مالیات بر عملکرد هر دو ابزارهای مهم مالی برای دولت‌ها هستند. هر کدام از این مالیات‌ها مزایا و معایب خود را دارند و بسته به شرایط اقتصادی و اجتماعی، استفاده از آن‌ها می‌تواند متفاوت باشد. مهم است که افراد و شرکت‌ها با قوانین مالیاتی آشنا باشند و به موقع و به درستی مالیات‌های خود را پرداخت کنند تا در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور نقش موثری داشته باشند.